Część piąta monografii regionalnej obejmuje tzw. Mazowsze Stare (Mazury, Podlasie), tj. najbardziej na północny wschód wysunięty obszar regionu, graniczący z Litwą i Białorusią. Zawiera, podobnie jak część poprzednia, pięć rozdziałów: Kraj, Lud, Zwyczaje, Obrzędy, Pieśni i Dumy. Opis kraju obejmuje kolejno: Łomżyńskie, Drohickie, Bielskie, Białostockie i Augustowskie. W obrazie ludności obok Mazurów i Podlasian uwzględnia Kolberg także grupy zamieszkałych na omawianym terytorium Rusinów i Litwinów. Ponadto zwraca również uwagę na charakterystyczną na Podlasiu kategorię społeczną - drobną szlachtę zaściankową. W części poświęconej zwyczajom i obrzędom znalazły się ciekawe opisy obchodów Kupalnocki i Dożynek, przytoczone za Z. Glogerem, w innych stronach regionu zanikające, tu jeszcze żywe i starannie kultywowane. W dziale obrzędów rodzinnych zamieścił Kolberg informacje o chrzcie i pogrzebie (trzy pieśni) oraz charakterystykę ośmiu wesel ze 138 pieśniami weselnymi, a w rozdziale Pieśni i Dumy - 175 pieśni. Własne materiały uzupełnił Kolberg wypisami z literatury, głównie z prac Z. Glogera, a także A. Połujańskiego, A. Osipowicza. Za szczególnie wartościowe źródło uznał dorobek Z. Glogera, co podkreślił we wstępie. Jego też materiały wykorzystał najobficiej. Na końcu zamieścił przypisy, w których znajdują się fragmenty cytowane z literatury, dotyczące historii kraju, ludności, zwyczajów, a także podania związane z niektórymi miejscowościami. Barwna tablica ilustruje stroje ludowe spod Łomży i Zambrowa (według akwareli W. Gersona).